Over egels en vossen

Isaiah Berlins essay opent zijn kleine meesterwerk The Hedgehog and the Fox met een regel uit een oud Grieks fragment van Archilochus: “De vos weet veel dingen, de egel één groot ding.”

Taaie problemen kan je niet oplossen

Ik trok een week over Human System Dynamics (HSD) met Glenda Eoyang & Marguerithe de Man, gedreven door de missie van Casa 19 om het samenwerkend vermogen tussen vele leiders te versterken. Centraal in dat ideëengoed staat het concept van ‘adaptive action’: intentioneel een verschil maken dat een verschil maakt in een vast zittend patroon of systeem. Telkens opnieuw. Exact ook hoe we naar leiderschap kijken.

“Binnen enkele jaren spenderen we dagelijks enkele uren in de metaverse.”

Het was een enthousiast weerzien, met Mario Fleurinck in zijn nieuwe habitat Kletz en NOIND. We leerden elkaar kennen tijdens de jurering van JCI’s ‘Jonge ondernemer van het jaar’ in 2012. Hij was toen succesvol CEO van Melotte en ook boegbeeld van de hippe 3D-printtechologie. En ook een beetje luis in de pels van politici en ondernemers met uitspraken als ‘veel ondernemers zijn hooguit nog onderhoudstechnici’. Of in leiderschapstermen: veel leidinggevenden zijn hooguit nog bureaucraten/conciërges. Een innovator pur sang.

‘Ik heb het te doen.’

‘Is het leiden met korte of met lange ‘ij’?’, krijg ik regelmatig te horen tijdens workshops.

‘In belgië is macht zoals mest: geweldig gespreid’

Het is heerlijke lectuur, de gesprekken van Rik Van Cauwelaert en Herman Van Rompuy over hun persoonlijke geschiedenis doorweven met die van de samenleving en Belgische en Europese politiek de voorbije 100 jaar. En het geeft een inkijk in het leiderschap dat Herman Van Rompuy kenmerkt.

Het hart is schade aan het oplopen

“Het hart is schade aan het oplopen, en wat doen we dan als schooldirecteur? Nog een pleister plakken, een verband aanleggen.” Zo startte Nancy Dedeurwaerder haar betoog op de 7de opleidingsdag van het @goall4learning traject waarin een honderdtal scholen hun leiderschap aanscherpen. Ze staafde haar verhaal met cijfers. Over het leed van leerlingen: “1 op 10 leerlingen in het ASO komt uit kansengroepen, 25 % van hen stroomt door naar het hoger onderwijs tegenover 80 % van de andere groep. 14 % van de leerlingen stroomt ongekwalificeerd uit het onderwijs. 3.7 % spijbelt, 29 % in het beroepsonderwijs, de hoogste cijfers ooit. 1 op 2 jongeren zegt zich echt niet goed te voelen. Iedere dag stapt 1 jongere uit het leven, 10 proberen dat… ” De cijfers bleven komen. Ze sprak ook over het leed van leerkrachten. “In 2019 is voor 10.2 % de emotionele overbelasting acuut problematisch, tgo 5.2 % in 2014, voor 17,7 % de werkdruk tgo 9.1 %, voor 19.0 % de werkdruk tgo 11.8 %… enzovoort.” Pre-corona cijfers.Wat nu? “Zoals het nu loopt kan het geen 10 jaar verder. Als het hart lijdt zijn meer ingrijpende veranderingen nodig. En daarvoor is er genoeg regelruimte.” Dedeurwaerder zette de scholen aan het werk volgens de principes van waarderend onderzoek. “Het begint met waarderen van het goede dat we al doen en dan dromen over hoe het zou kunnen zijn. Het is verbazend welke ideëen er naar boven komen als je leerlingen en leerkrachten laten dromen.””Onderwijs is niet het vullen van het vat, maar het ontsteken van de vlam,” eindigde ze haar verhaal met het motto van ’t Vier, een secundaire school in Kortrijk: leerlingen zitten in trajectbegeleiding, in flex- en in lesgroepen. Ze werken twee uur zelfstandig per week. Ze bereiden mee het oudercontact voor. Elk vak heeft minimumdoelstellingen en er wordt enkel naar boven gedifferentiëerd. Elke leerling krijgt tweewekelijks een individueel gesprek. Elke dag start met een begeleid rondegesprek. Iedere vrijdagnamiddag zijn er ateliers. leerkrachten noemen begeleider en ze hebben een schoolopdracht die bestaat uit het begeiden van een vak, een traject en een project. Ze worden aangesproken met de voornaam. De directeur is een coördinator, het teamcharter is leidend voor de teams, elk team heeft een teamleider. Ze vergaderen wekelijks op donderdag van 16u30 tot 18u. het schooljaar start met een kampweek. Het jaar bestaat uit bestaat uit 4 modules van 8 weken.Straf verhaal, dicht bij de realiteit, zoals ze is en zoals ze mogelijk is in scholen.