Met systemisch leiden is het als in het oude indiaase verhaal over de olifant en de zes blinden. Elk betastten ze een stuk van de olifant. Voor de ene blinde was het een slang, voor de andere een muur, voor nog een andere een speer enzoverder. Zo is het ook in organisaties. Leiders zien er een klein deel van en toch moeten ze keuzes maken en de olifant in beweging krijgen. De ene trekt aan de staart, de andere duwt tegen de poot, de andere neemt de slurf. Geen oog hebben voor het geheel kan leiden tot hardnekkigheid die weinig oplevert. Nog harder trekken en sleuren. Nog fanatieker met het eigen stukje bezig zijn.
Werken met het systeem is in eerste instantie de schoonheid van het bestaande systeem zien en waarderen. En gaandeweg voeling krijgen met patronen, dynamieken, grondoorzaken. Beginnen snappen dat de olifant stil staat doordat er aan alle kanten aan getrokken wordt. Een voorbeeld: de dalende kwaliteit in het onderwijs. Die lokt top down druk uit van bij voorbeeld politici, experten en hiërarchie. Deze kan op haar beurt de onmacht van scholen en leerkrachten versterken en nog meer wegen op kwaliteit.
Werken met het systeem is zich inbedden, zoeken naar versterking, complementariteit en schadelijke effecten van het eigen handelen op het geheel vermijden. Dat vraagt tijd en geduld en geloof in evolutie eerder dan in revolutie.
Zoiets.
Dit is een bewerkt extract uit het boek ‘Over leiderschap. 19 inzichten’ (Koen Marichal & Jesse Segers, uitgegeven door Pelckmans Uitgevers. De illustraties zijn gemaakt door Studio Arsène.
