“Wat moet ik dan doen, praktisch gesproken?’ vraagt Watanabe. Hij is op bezoek bij zijn vriendin Naoko die in een oord van herstel verblijft. ‘Om te beginnen moet je de intentie hebben om de ander te helpen. En de intentie om de ander jou te laten helpen. In de tweede plaats moet je eerlijk zijn. Niet liegen, de zaken niet verdraaien, de zaken niet oppoetsen als dat je beter uitkomt. Dat is het wel zo’n beetje.” (Haruki Murakami)
Mensen in groepen creëren rangschikkingen, zoals apen op een apenrots of kippen in een kippenhok. De manier waarop dat gebeurt is een kwestie van micro-politiek: gemaneuvreer en gepositioneer. Eenmaal een rangschikking gemaakt is, brengt ze rust, orde, duidelijkheid. Tot ze opnieuw in vraag gesteld wordt, bij voorbeeld door een nieuwkomer, of door iemand die wil stijgen op de ladder.
Elke organisatie heeft een formele hiërarchie nodig. Het lastige is dat ze de neiging heeft zichzelf in stand te houden omwille van de voordelen van macht en status. Een te starre hiërarchie maakt het moeilijk voor organisaties om adaptief te zijn voor de omgeving, om interne mobiliteit te creëren, om teams ondernemend te maken. Gedeeld leiderschap houdt de hiërarchie levendig en tempert de nadelen ervan. Het is veelvormig: werken met rollen, tijdelijkheid, vormen van co-leiderschap.
Het vraagt vooral een gedeelde mindset van hiërarchie als een positive sum game, zoals het citaat van Murakami uit Norwegian Wood suggereert: het is een kwestie van elkaar aanvullen en dat vraagt oprechtheid. Het hangt van de context en de aard van de activiteit af hoe horizontaal of verticaal leiderschap moet zijn.
Dit is een bewerkt extract uit het boek ‘Over leiderschap. 19 inzichten’ (Koen Marichal & Jesse Segers, uitgegeven door Pelckmans Uitgevers. De illustraties zijn gemaakt door Studio Arsène.
